Νέο προτεινόμενο σχέδιο αξιολόγησης: άρση μονιμότητας; κατάρτιση, κατάρτιση, κατάρτιση; ίδια κριτήρια για όλες τις σχολικές μονάδες;

Το νέο προτεινόμενο σχέδιο αξιολόγησης έχει πολλές πτυχές και ιδεολογίες πίσω του. Υπάρχουν ήδη συγκεκριμένες οδηγίες για τα "αποτελεσματικά σχολειά" τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε επίπεδο Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου!!!! Οι οδηγίες του ΠΟΕ αντικατοπτρίζονται με μεγαλύτερη ευκολία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (εξ αποστάσεως εκπαίδευση, σπουδές στο εξωτερικό, δραστηριότητες ξένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων σε μια χώρα, αλλοδαποί διδάσκοντες σε ντόπια τριτοβάθμια ιδρύματα).

Κατ' αρχάς είναι προβληματική η διαδικασία μονιμοποίησης των συναδέλφων. Το πτυχίο αποσυνδέεται με την κοινωνική δέσμευση για προσφορά εργασίας. Πλέον το να κατέχεις πτυχίο Παιδαγωγικού Τμήματος κάποιου πανεπιστημίου δεν θεωρείται επαρκές και ο εκπαιδευτικός καλείται να πληροί μια σειρά κριτηρίων για τη μονιμοποίησή του.

Μόλις συμπληρώσεις δύο χρόνια υπηρεσίας υποβάλλεις αίτηση στην Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας για να μονιμοποιηθείς. Αν δεν σε εγκρίνουν δικαιούσαι να ξαναυποβάλεις αίτηση 3 φορές την επόμενη σχολική χρονιά. Αν δεν φεύγεις από την εκπαίδευση για επανακατάρτιση που σου την πληρώνουν, αλλά κατά τη διάρκεια της οποίας παίρνεις επίδομα και όχι μισθό. Μετά τα κριτήρια στα οποία σε αξιολογούν είναι και καλά μετρήσιμα, αλλά στην ουσία από την στιγμή που εμπλέκεται και ο διευθυντής της σχολικής μονάδας θα σε κάνουν να υποτάσσεσαι σε περίπτωση που ο διευθυντής είναι αυταρχικός στα δικά του μέτρα και σταθμά ενώ παράλληλα θα κινδυνεύει και η ιδεολογία σου η εκπαιδευτική καθώς θα πρέπει να εφαρμόζεις ότι σου λένε.

Παράλληλα υπάρχει και ο φάκελος προσωπικών επιτευγμάτων που θα μας αφορά όλους.

Αυτός ο φάκελος ανάμεσα σε άλλα θα περιλαμβάνει:

1. Αντίγραφα διαφόρων ειδών προγραμματισμού (π.χ. εβδομαδιαίος, τριμηνιαίος, ετήσιος) ή/και σχέδια εργασίας.
2. Δείγματα διαγωνισμάτων, ασκήσεων ή άλλων εργασιών του εκπαιδευτικού προς τους μαθητές.
3. Δόμηση του μαθήματος
4. Περιγραφή διδακτικών επεισοδίων με αποσπάσματα και σχετικά σχόλια, που ο ίδιος θεωρεί ο ίδιος θεωρεί αντιπροσωπευτικά της μορφής του τρόπου δόμησης των μαθημάτων του.
5. Δοκίμια αξιολόγησης που έχουν σχεδιαστεί από τον ίδιο μαζί με την ανάλυση των αποτελεσμάτων. Αντίγραφα από το αρχείο προόδου του κάθε μαθητή. Παραδείγματα από εργασίες μαθητών, που αποκαλύπτουν το είδος της ανατροφοδότησης που δίνει.
6. Δηλώσεις που περιγράφουν προσωπικές ενέργειές του για τους τρόπους με τους οποίους μερίμνησε ώστε να υπάρχει το αίσθημα δικαίου στην τάξη.
7. Αντίγραφα ημερήσιου προγραμματισμού ή σχετικών δραστηριοτήτων οι οποίες συνδέονται με τα ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες των μαθητών.
8. Στοιχεία για την επιστημονική κατάρτισή του σε σχέση με το γνωστικό του αντικείμενο (π.χ. πτυχίο πανεπιστημίου). Τιμητικές διακρίσεις. Επαγγελματικές επιτυχίες του. Δημοσιεύσεις ή άλλης μορφής πνευματική δράση. Βαθμός ενημερότητας / επιμόρφωσης όσον αφορά τη διδακτική και μεθοδολογία της διδασκαλίας.
9. Αντίγραφα - πιστοποιητικά συμμετοχής σε συνέδρια. Περιγραφή μεταπτυχιακών σπουδών. Στοιχεία που δείχνουν τις προσπάθειες του για συνεχή επιμόρφωση. Αναφορά στις ειδικές γνώσεις που κατέχει.
10. Στοιχεία που αναφέρονται στον τεχνολογικό του αλφαβητισμό (computer literacy). Αντίγραφα - πιστοποιητικά συμμετοχής του σε συνέδρια σχετικά με την εφαρμογή της τεχνολογίας στη διδακτική πράξη. Στοιχεία που δείχνουν τις προσπάθειές του για συνεχή επιμόρφωση στην εφαρμογή της τεχνολογίας στη διδακτική πράξη. Αναφορά στα διδακτικά μέσα που υπάρχουν στο σχολείο και στους τρόπους με τους οποίους τα χρησιμοποίησε στη διδακτική πράξη. Στοιχεία για το βαθμό χρήσης της πληροφορικής και της τεχνολογίας στη διδασκαλία. Μαθήματα / δραστηριότητες που οργάνωσε για τη χρήση της τεχνολογίας στη διδασκαλία.
11. Αναφορά στις δραστηριότητες τις οποίες ανέλαβε να οργανώσει και να συντονίσει.
12. Γραπτά δείγματα επικοινωνίας του εκπαιδευτικού με τους γονείς, προϊσταμένους, διοικητικές αρχές.

Όλα αυτά τα σημεία δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε μια διαρκή κούρσα για κατάρτιση και επανακατάρτιση. Τελικά δηλαδή, η συνάδελφος με το διαζύγιο και τα 4 παιδιά που έχει να φροντίσει θα είναι σε δεύτερη ή τρίτη μοίρα σε σχέση με τους υπόλοιπους. Παράλληλα, δεν μπαίνει καθόλου το θέμα της επιμόρφωσης ως κάτι που θα πρέπει να γίνεται σε εργάσιμο χρόνο αποκλειστικά ή που αν δεν θα γίνεται σε εργάσιμο χρόνο, να μπορεί να γίνεται με άδεια με απολαβές ώστε να έχουν όλοι τις ίδιες ευκαιρίες επιμόρφωσης και όχι μόνο οι οικονομικά πιο άνετοι συνάδελφοι. Γιατί εγώ που είμαι ανύπαντρη και χρειάζομαι το μισθό μου μόνο για μένα είμαι σαφώς σε καλύτερη οικονομική κατάσταση από τη συνάδελφο με το διαζύγιο και τα 4 παιδιά που έχει να αναθρέψει.

Ακόμα, μπαίνει ένα ξέφρενο κυνήγι ανταγωνισμού ανάμεσα στους συναδέλφους, ειδικά τώρα που αίρονται βασικά τα κριτήρια αρχαιότητας για σκοπούς προαγωγής. Θα γίνει χαμός. Και με το δικαίωμα που υπάρχει να καταγγέλλει ο ένας τον άλλο, μάλλον χαφιεδοσχέδιο μου ακούγεται παρά σχέδιο αξιοπρεπούς αξιολόγησης, που να μη θίγει την επαγγελματική πληρότητα του εκπαιδευτικού και που να μην καθιστά τον ίδιο λάστιχο ώστε στον ελεύθερό του χρόνο, έχει που έχει να προγραμματιστεί και να προετοιμαστεί για τα μαθήματά του, να τρέχει σε όσα πιο πολλά σεμινάρια και συνέδρια μπορέσει.

Και ενώ λέγαμε ότι κάποτε θα μπορούσε να ξεπεραστεί και ο βραχνάς του δεκαπενθήμερου προγραμματισμού που παραπάνω μας καθυστερούσε από την ουσιαστική προετοιμασία για τα μαθήμα που είχαμε να διδάξουμε, παρά μας βοηθούσε και σε κάτι, τώρα θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουμε στο φάκελό μας και ατομικά, και επιστολές από δω και από κει, και σχέδια μαθήματος που να προσαρμόζονται στα ενδιαφέροντα των παιδιών και σχέδια μαθήματος με τη χρήση της τεχνολογίας και όλα όσα τελοσπάντων διαφαίνονται από τα πιο πάνω αριθμημένα σημεία.

Παράλληλα, το επιχείρημα ότι με το νέο σχέδιο αξιολόγησης αίρεται ο επιθεωρητισμός, δεν ευσταθεί κατά τη γνώμη μου, γιατί μπαίνει ο νεο-επιθεωρητισμός με τη μορφή του Αξιολογητή από τη μια πλευρά και της αξιολόγησης που θα σου κάνει ο διευθυντής σου από την άλλη. Οποιαδήποτε διεκδίκηση, ή αντίρρηση πνίγεται στο φόβο ότι θα επηρεάσει τη βαθμολογία που θα σου βάλει. Έτσι οι δάσκαλοι, παρόλο που έτσι κι αλλιώς πολλές φορές φοβόμαστε τη σύγκρουση ακόμα κι αν έχουμε όλο το δίκιο με το μέρος μας, θα γίνουμε γιεσμαστεράκια και άβουλα ρομποτάκια εν όψει της όποιας πολιτικής κεντρικής ή μη μας επιβληθεί από τους ανωτέρους μας. Ακόμη, ενώ ο σχολικός σύμβουλος θα είναι ανεξάρτητος από τον αξιολογητή (που είναι ο νεο-επιθεωρητής που λέγαμε μαζί με τον διευθυντή), θα μπορεί να σε καταγγέλλει για: α) ψυχολογικά προβλήματα, β) ανεπάρκεια και γ) ακαταλληλότητα.

Ακόμη ένα σημείο που θα πρέπει να αναφερθεί είναι ότι με την έννοια της αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού, μπαίνει το ίδιο το συγκρουσιακό καθεστώς και οι εξ ορισμού ανισότητες της εκπαίδευσης (που αντικατοπτρίζουν αυτές που υπάρχουν έτσι κι αλλιώς στο ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο) σαν προσωπική ευθύνη του εκπαιδευτικού. Γιατί, οι όποιες ανεπάρκειες και ακαταλληλότητες θα αφορούν το δάσκαλο και κανέναν άλλον στο τέλος της ημέρας. Αυτός είναι που θα πρέπει να πληρώσει τα σπασμένα μέσα από περαιτέρω εντατικοποίηση των συνθηκών εργασίας του, που δεν θα προλαβαίνει ούτε να φτύσει, όχι να έχει και κοινωνική ζωή και προσωπικά ενδιαφέροντα. Ό,τι ζήσαμε, ζήσαμε, συναδέλφισσες και συνάδελφοι.

Τέλος παντού είδα συγκεκριμένους άξονες και κριτήρια αξιολόγησης που προτείνονται για τη σχολική μονάδα. Πουθενά δεν είδα να αναφέρεται ότι αυτά θα μπορούν και να διαφοροποιηθούν βάσει κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών της περιφέρειας στην οποία υπάγεται ένα σχολείο. Δηλαδή, θα κρίνουμε με τον ίδιο τρόπο τους Αγ. Αναργύρους στη Λάρνακα με το καινούριο σχολείο Πεύκιος Γεωργιάδης στη Λευκωσία που θα λειτουργήσει σαν πρότυπο και όπου όλες οι τάξεις έχουν διαδραστικούς πίνακες, για παράδειγμα; Γιατί υπάρχουν και κριτήρια που αφορούν την παροχή τεχνολογικών μέσων ανά δάσκαλο και κατά πόσο αυτά χρησιμοποιούνται από τους συναδέλφους. Δεν έχω αντιληφθεί ακόμα με ποιες παραμέτρους θα απαλειφθούν αυτές οι διαφορές και οι όποιοι κοινωνικοοικονομικοί διαχωρισμοί.

Το θέμα είναι μεγάλο, συνάδελφοι και συναδέλφισσες, και έτσι δεν μπορούμε να το πιάσουμε με ένα μόνο κείμενο. Ακόμα, είναι νωρίς να έχουμε τελικές κρίσεις γιατί ακόμα είμαστε σε διαδικασία ανάγνωσης. Εύχομαι αυτά τα λίγα να είναι μια πρώτη βάση προβληματισμού και να μην είναι τα σημεία που εντόπισα έτσι όπως νομίζω ότι είναι. Δυστυχώς όμως, ότι διεθνώς, τα σχολεία αντιμετωπίζονται ως μέρος της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας είναι ολοφάνερο, ειδικά αν ρίξουμε μια ματιά στην τριτοβάθμια όπου όλα συμβαίνουν εντελώς απροκάλυπτα. Μεταπτυχιακά με δίδακτρα, ανοικτό πανεπιστήμιο με δίδακτρα κτλ.

Και κλείνω με απόσπασμα του Τσιριγώτη από το κείμενό του "Η αναδιάρθρωση στην εκπαίδευση" που περιλαμβάνεται στο βιβλίο "Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση" όπου αναφέρει ότι η Education International σημειώνει:
"Στο κατώφλι του 21ου αιώνα η παγκόσμια δαπάνη στην εκπαίδευση ξεπερνά το 1 τρις δολάρια, με 50 εκατομμύρια εκπαιδευτικούς και 1 δις μαθητές και φοιτητές σ' όλο τον κόσμο. Είναι φανερό πως αυτή η τεράστια αγορά δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορους τους επιχειρηματίες ανά τον κόσμο. Η ισχυρή τάση για περικοπή και συρρίκνωση των κρατικών λειτουργών στην εκπαίδευση σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της τεχνολογίας του διαδικτύου, αλλά και των ελαστικών συνόρων ιδιαίτερα στην Ευρώπη δημιουργεί το εκπαιδευτικό πεδίο ως λεία".