Επιτρέψετέ μου να σας πω

«Επιτρέψετέ μου να σας πω επειδή έχω βγάλει δύο πανεπιστήμια, άμα θες να στρωθείς και να διαβάσεις και χωρίς φροντιστήριο ακόμα κι αν δεν γράψεις 19, θα γράψεις 15. 6 και 7 δεν θα γράψεις», Μάρα Ζαχαρέα, δημοσιογράφος/παρουσιάστρια σε ελληνικό τηλεοπτικό σταθμό, κατά τη διάρκεια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων.

Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Άμα όμως αρχίσουμε στραβά, τι γίνεται; Μπορείς άμα κάτσεις να στρωθείς να γράψεις για να περάσεις στο πανεπιστήμιο, ή για να έχεις ένα καλό απολυτήριο τουλάχιστον;

Πώς γίνεται ο αποκλεισμός από την αρχή της σχολικής ζωής; Μπορεί όσοι/ες μαθητές/τριες εγκαταλείπουν τα σχολεία να το κάνουν γύρω στα 15 τους, όμως συνήθως είναι οι μαθητές/τριες εκείνοι/ες που ακόμα και οι δάσκαλοί/δασκάλες τους που ήξεραν 5 πράγματα για κοινωνιολογία της εκπαίδευσης να μην μπορούσαν να ξεφύγουν από αυτό το άνισο ως προς την παροχή παιδείας σύστημα.

Για το νηπιαγωγείο δεν ξέρω να σας πω, αλλά για το δημοτικό σίγουρα ο αποκλεισμός αρχίζει από την πρώτη τάξη. Με αναλυτικό πρόγραμμα και δεδομένα, συγκεκριμένα βιβλία και μη ευέλικτα (δεν μπορείς να τα απορρίψεις και να χρησιμοποιήσεις μια άλλη σειρά βιβλίων) για τα παιδιά που είναι πιο αδύναμα, δεν έχουν δεδομένη τη βοήθεια/στήριξη από το σπίτι τους, ή ακόμα μαθαίνουν τα ελληνικά ως δεύτερη γλώσσα. Δεν νομίζω ότι είναι ο/η προικισμένος/η εκπαιδευτικός αυτός/ή που θα λύσει το πρόβλημα όσες ανησυχίες και καλές προθέσεις και να έχει και όσο κι αν τον/την βοηθάει το κρυφό αναλυτικό κι η προσωπική του/της, ανεπίσημη όμως, εκπαιδευτική πολιτική. Κάτι τέτοιο είναι πολύ επικίνδυνο, γιατί βασικά αποποιεί το κράτος τις δικές του ευθύνες, κι όλα επαφίονται στο δάσκαλο/στη δασκάλα.

Ο/Η δάσκαλος/λα πολλές φορές δεν έχει επαρκή κατάρτιση ή επιμόρφωση ή όπως αλλιώς θέλετε πέστε το για να παρέμβει αποτελεσματικά στο μαθητικό του/της πληθυσμό υπό αυτές τις συνθήκες. Έτσι, βλέπουμε παιδιά μεταναστών εξυπνότατα κατά τα άλλα, που ενώ ακόμα κι αν δε μιλούσαν γρι ελληνικά στην αρχή του χρόνου, τώρα που οδεύουμε στο τέλος σου λένε τα νέα τους και πώς νιώθουν κτλ, βάσει ερευνών, δεν έχουν εντούτοις κατακτήσει σε ικανοποιητικό βαθμό τα ελληνικά. Κι αυτό δε θα μπορέσει να γίνει αν δεν υπάρχει επισήμως παράλληλη στήριξη στη μητρική τους γλώσσα και εκμάθησή της. Αυτές είναι οι ίσες ευκαιρίες;

Ακόμα και στις εξετάσεις στο πανεπιστήμιο φαινόταν έντονα η διαφοροποίηση στις επιδόσεις ανάλογα με την κοινωνική καταγωγή. Σε μάθημα για τη λογοτεχνία για παράδειγμα είδα συμφοιτητή μου να βασίζεται πλήρως στις σημειώσεις για να γράψει 5 έργα που ανήκουν στο υπερρεαλιστικό ρεύμα και συμφοιτήτριά μου να μην έχει ανάγκη να ανοίξει φύλλο γιατί στο σπίτι της οι βιβλιοθήκες υπήρχαν κι ήταν γεμάτες.

Η δε επιμόρφωση των δασκάλων όταν δεν είναι επί πληρωμή και στον ελεύθερό μας χρόνο, τότε γίνεται συνήθως σε σχολεία καλά με καλούς/ές μαθητές/τριες και κάλλιστους/ες δασκάλους/ες, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα με έναν μέσο όρο τάξης. Κι όταν δε πρόκειται για τους/τις λεγόμενους/ες «αλλόγλωσσους» μαθητές/τριες, τότε αυτοί/ές αν αναφερθούν καμιά φορά, «είναι μεγάλη ιστορία και θα τα πούμε άλλη ώρα». Η ώρα αυτή, δεν έχει φτάσει για μένα προσωπικά, αφού πουθενά δεν είδα να γίνεται καμιά αναφορά, εκτός από τα σεμινάρια που μόνη μου παρακολούθησα στα πλαίσια του δικού μου χρόνου.

Στη δε πρώτη τάξη, τα μωρά έρχονται στο σχολείο πολύ νωρίς. Σε άλλες χώρες της ΕΕ, όπως η Φιλανδία της οποίας το εκπαιδευτικό μοντέλο θεοποιείται από όλους όσους γράφουν στον τύπο για την εκπαίδευση, η ηλικία εισαγωγής στην υποχρεωτική εκπαίδευση είναι τα 7 χρόνια. Σύμφωνα με στοιχεία του Μπουζάκη για την ηλικία σε σχέση με τη σχολική επίδοση από τα παιδιά που μπαίναν στο δημοτικό στην Ελλάδα όντας 5 χρονών και 6 μηνών, 12,50% είχαν άριστη επίδοση, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα παιδιά που ήταν 6 χρονών και 5 μηνών ήταν 35.65%.

Ο Χρήστος Κάτσικας σημειώνει ότι: «Ενώ λοιπόν, είναι αλήθεια ότι για τις συγκεκριμένες απαιτήσεις της Α΄ τάξης του δημοτικού σχολείου, ένας μεγάλος αριθμός από τα μικρά πρωτάκια φαίνεται ότι δεν είναι έτοιμος να ανταποκριθεί, είναι επίσης αλήθεια ότι για παιδιά 5 1/2 ετών που είχαν άλλα εφόδια, προέρχονταν δηλαδή από οικογένειες με υψηλό κοινωνικο – οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, η μικρή ηλικία εισαγωγής τους στο δημοτικό δεν αποτέλεσε εμπόδιο για την απόκτηση της σχολικής ετοιμότητας» (Χρ. Κάτσικας, ΣΧΟΛΕΙΟ, ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ, τα παραμύθια της σχολικής μας ζωής... ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 1999).

Επιτρέψετέ μου να σας πω, επειδή έχω βγάλει ένα πανεπιστήμιο, αλλά μάλλον έχω διαβάσει παραπάνω κοινωνιολογία της εκπαίδευσης από εσάς, κυρία δημοσιογράφε, ότι από πολύ πιο νωρίς από ότι νομίζει ένας άνθρωπος που δεν εμπλέκεται με την εκπαίδευση, ξεσκαρτίζουν οι μαθητές. Οι μεν καλοί, που και χωρίς φροντιστήριο διαβάζουν και είναι εξεταστικά έτοιμοι αν όχι για το 19 για το 15, και οι μεν «τεμπέληδες», «απείθαρχοι», «τούβλα» που από την αρχή μπήκαν σε ένα άνισο σχολείο, με άνισες ευκαιρίες για όλους! Αυτοί λοιπόν, ναι, θα γράφουν 6 και 7, αν δεν λάβει τα απαραίτητα μέτρα το σχολικό σύστημα για να τους στηρίξει επαρκώς και μεθοδικώς, και όχι αποσπασματικά και τυπικά!