Κονσερβοποιεία Κύπρου

Αρχίζουμε αισίως το αφιέρωμα στα κυπριακά δημόσια σχολεία μέσα από κείμενα συνμπλόγκερς, αναγνωστών και φίλων. Το ποδαρικό σήμερα θα μας κάνει η συνμπλόγκερ και συνάδελφος Σταρχεία μου, με το κείμενό της "Κονσερβοποιεία Κύπρου". Την Πέμπτη το μεσημέρι θα ανανεωθεί το μπλογκ με κείμενο του φίλτατου συναδέλφου Ραντανπλάν, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλες διάσημες και μη εξαιρεταίες προσωπικότητες.

Όταν μου ζήτησε η αγαπημένη συνάδελφος Δασκαλούα να γράψω ένα κείμενο για αυτά που μου αρέσουν και αυτά που δε μου αρέσουν στα σχολεία ενθουσιάστηκα με την ιδέα. Λέω, να μια ευκαιρία να βγάλω τα απωθημένα μου. Δεν ξέρω αν τελικά θα τα καταφέρω, αλλά υπόσχομαι στον εαυτό μου να προσπαθήσω.

Αρχικώς θέλω να εκθέσω την εικόνα που σχημάτισα για την παιδεία γενικότερα: ένα κονσερβοποιείο που παραλαμβάνει ελεύθερους ανθρώπους και τους μετατρέπει, ή τουλάχιστον προσπαθεί να τους μετατρέψει, σε μηχανές της εκάστοτε κοινωνίας. Ως γνωστόν οι πνευματικές ικανότητες που αναπτύσσονται μέσα στο σχολείο είναι κυρίως η μνήμη και η επαγωγική σκέψη (2X2=4), ενώ μειώνονται η παραγωγική σκέψη (φαντασία) και η κρίση! Άρα το σχολείο δε διαμορφώνει ελεύθερα πνεύματα, αλλά ξεκάθαρα υπολογιστικές μηχανές με πολύ memory. Δε θα ξεχάσω ποτέ πόση εντύπωση μου έκανε, όταν ανακάλυψα στο πανεπιστήμιο ότι τα αρχαία ελληνικά δεν είναι κυνήγι γενικών αντικειμενικών και γενικών απολύτων, αλλά κάτι πολύ βαθύτερο – η απευθείας επαφή με τεράστια πνεύματα.

Κάθε κοινωνία φτιάχνει έτσι τα σχολεία της, ώστε να προστατεύει το σύστημά της. Δεν υπάρχει επομένως ελπίδα για προοδευτικές και ριζοσπαστικές ιδέες μέσα στο χώρο της εκπαίδευσης παρά μόνο, αν μιλάμε για μια προοδευτική κοινωνία (π.χ. τη σουηδική). Η δική μας συντηρητική, παραδοσιακή, ξενοφοβική, μιμητική, επιδειξιομανής και ανασφαλής κοινωνία φροντίζει έτσι, ώστε μέσα από την παράδοση να παράγονται γνήσια τέκνα της, ικανά να επιβιώσουν σε αυτήν χωρίς προβλήματα.

Άσχετα με αυτά που γράφουν τα βιβλία τους – τα οποία πολύ σπάνια λαμβάνουν υπόψην οι μαθητές και τα οποία έτσι κι αλλιώς είναι σαν τις δέκα εντολές που πρώτοι οι ιεράρχες παραβιάζουν – τα μεγαλύτερα πρότυπα μέσα στο σχολείο είναι οι ίδιοι οι καθηγητές τους. Πολύ περισσότερο για τα παιδιά που λόγω προβλημάτων ψάχνουν αποκούμπι στο σχολείο. Δυστυχώς βέβαια οι καθηγητές δεν είναι διαφορετικοί άνθρωποι από τους υπόλοιπους. Η πλειοψηφία, όπως και σε κάθε άλλο επαγγελματικό χώρο, βρίσκεται μέσα στα κοινωνικά καλούπια: αγοράζει και πουλά, σκέφτεται τις λίρες, τα αυτοκίνητα, τα σπίτια, τις μάππες, τις αισθητικούς, τις κομμώτριες, τα ψουμνίσματα, το κυνήγι… Αν ο – καλουπωμένος - εκπαιδευτικός μπει στον κόπο να προσεγγίσει το μαθητή, τον πειράζει για την ομάδα του για να σπάσει ο πάγος…

Σε μια συντηρητική κοινωνία σαν τη δική μας εξάλλου, μόνη γνωστή παιδαγωγική – σωφρονιστική μέθοδος είναι η τιμωρία. Τρέχεις με το αυτοκίνητο; Πλήρωσε. Χτίζεις παράνομα; Πλήρωσε. Παίρνεις ναρκωτικά; Φυλακή. Καμία πρόνοια, κανένα εναλλακτικό σχέδιο που ίσως να περιλάμβανε την ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ πρόληψη. Στον καθρέφτη της κοινωνίας, το σχολείο, αυτή είναι η επικρατούσα άποψη: τιμωρία μέχρι τελικής πτώσεως. Καπνίζεις; Ενοχλείς; Δε διαβάζεις; Δε φοράς τη στολή σου; Βαριέσαι; Αντιδράς; Τιμωρία.

Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι σε όσα σχολεία υπηρέτησα ως τώρα επικρατεί η ίδια κατάσταση: αν ένας μαθητής δεν καλουπώνεται, τιμωρία. Αν αντιδράσει, τιμωρία. Αν ξαναντιδράσει ξανά τιμωρία, μέχρι να φτάσει σε τέτοιο σημείο που η τιμωρία να είναι πια η μόνη λύση. Φυσικά αυτό βολεύει: δεν σκάει κανείς να βρει άλλους, πιο κοπιώδεις τρόπους προσέγγισης, η τιμωρία είναι η εύκολη λύση. Η μόνη ελπίδα είναι ότι πάντα κάποιοι λίγοι εκπαιδευτικοί αντιδρούν. Όταν είναι να ληφθούν αποφάσεις (τιμωρίας), ποτέ δεν επαρκούν αριθμητικά, αλλά με τον τρόπο τους πολλές φορές δίνουν το σημαντικό μήνυμα στα παιδιά ότι δεν βρίσκονται όλοι στα καλούπια βολεμένοι. Υπάρχουν και άνθρωποι διαφορετικοί. Αυτό είναι που μου αρέσει στα σχολεία.