Μαθήματα γονιών

Δυστυχώς, το αφιέρωμα αυτό φαίνεται να φτάνει στο τέλος του, καθώς το ακόλουθο κείμενο είναι και το τελευταίο που παρέλαβα στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση. Αν παρόλα αυτά, υπάρχει κάποιος που θέλει ακόμα να συμμετάσχει, υπάρχει προθεσμία μέχρι και την Κυριακή στις 6 περίπου το απόγευμα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους απέστειλαν τα κείμενά τους, καθώς και όσους συμμετείχαν με σχόλια στο διάλογο, αλλά ακόμα κι αυτούς που διάβαζαν χωρίς να αφήσουν κάποιο σχόλιο. Ακόμη, οφείλω να απολογηθώ για την σχετική απουσία μου από το αφιέρωμα αυτό. Η αλήθεια είναι ότι διανύω μια περίοδο πηξίματος και έχω παραμελήσει αυτό που λέμε μπλογκόσφαιρα. Ελπίζω την Κυριακή να βρω κάτι να πω...

Το τελευταίο κείμενο λοιπόν για το αφιέρωμα στα κυπριακά δημόσια σχολεία, ανήκει στην συνμπλόγκερ Μονάχους-Μονάχους. Απολαύστε το!

Όταν πριν 13 χρόνια έπρεπε να αποχωριστώ το μωρό μου για να πάει στο δημοτικό, θυμούμαι πήρα άδεια από τη δουλειά μιαν ολόκληρη βδομάδα και βρέθηκα πρώτο τραπέζι πίστα στην αυλή του δημοτικού μαζί με άλλες μαμάδες, αγχωμένες και θλιμένες. Εκείνη την μέρα υπέστηκα ένα πρώτο σοκ και πήρα το πρώτο μου μάθημα: Στο δημοτικό της κόρης μου δεν υπήρχε κανένα μωρό που γνώριζε. Όλα έρχονταν από το ίδιο νηπιαγωγείο, το οποίο ένα-δυο χρόνια πριν είχα απορρίψει γιατί εκεί μέσα ήταν τα μωρά αππωμένων συμμαθητριών μου και δεν ήθελα με τίποτε να μάθει το δικό μου κοπελλούι τα λακόστ και τα πράντα από τα τρία του. Με έπιασαν ενοχές που πήρα το μωρό μου σε συνοικιακό νηπιαγωγείο και το άφησα «αμόρφωτο». (Το συγκεκριμένο νηπιαγωγείο αππωμένων γονιών έκανε επίδειξη στα δημοτικά στέλλοντας μωρά που ήξεραν να γράφουν και να διαβάζουν). Αυτό ήταν το πρώτο μάθημα που πήρα για τον ανταγωνισμό που επιβάλλεται στα μωρά μόλις αρχίσουν να μπουσουλούν. Κι επειδή με πήρε και με σήκωσε το κολάνι του ανταγωνισμού, πήρα τη δεύτερη μου κόρη σε αππωμένο νηπιαγωγείο για να έχει το παιδί «εφόδια» για το δημοτικό.


Ανεξαρτήτως προδημοτικής εκπαίδευσης, οι κόρες μου ήταν τυχερές. Είχαν ως επί το πλείστον πολύ καλές δασκάλες, μερικές από τις οποίες ακόμα τις βλέπω και συγκινούμαι για την αγάπη που έδωσαν, που και οι ίδιες ρωτούν πάντα με πραγματικό ενδιαφέρον για την πρόοδο τους. Ήταν και αυτό ένα καλό μάθημα: Το δημόσιο σχολείο το κάνουν οι άνθρωποι. Τα υπόλοιπα(ύλη, υποδομή κλπ) είναι μεν σημαντικά, αλλά όχι τόσο όσο οι άνθρωποι.


Ένα τρίτο μάθημα που πήρα από τη θητεία μου ως μάμμα στα δημοτικά, ήταν οι παρεμβάσεις και οι πιέσεις που ασκούν σήμερα οι γονείς, οργανωμένοι και μη, για καλό ή για κακό. Έχω δει, όπως και όλοι, πράματα και θάματα. Έχω δει μαμάδες και μπαμπάδες να κουνούν απειλητικά το δάκτυλο στους δασκάλους γιατί έκαναν παρατήρηση στο αυθάδικο κοπελλούι τους που μίλησε άσχημα ή κτύπησε άλλο μωρό ή πληγώθηκε τάχα μου γιατί το χώρισαν από το φίλο του ή έδωσαν σε άλλο τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην χριστουγεννιάτικη γιορτή.


Κάναμε κι εμείς μια φορά παρέμβαση όταν έγινε έκθεση θρησκευτικού βιβλίου στο σχολείο και ήρθε η κόρη μας με μια λίστα άχρηστα χριστιανικά βιβλία καμμιά εβδομηνταριά λιρών. Ο άντρας μου, άθεος όν, τα πήρε στο κρανίο και πήρε την λίστα στο διευθυντή. «Με ποιο δικαίωμα κύριε, διοργανώνεις έκθεση χριστιανικού βιβλίου και υποχρεώνεις τα μωρά να αγοράσουν αυτές τις αηδίες», του λέει. Ο άλλος τα μάσησε και είπε «αν θέλετε τα αγοράζετε» αλλά στο τέλος το αμόλησε: «Στο κάτω κάτω κύριε, η Παιδεία μας είναι ελληνοχριστιανική». Αυτό ήθελε να ακούσει ο δικός μου. Έγινε έξαλλος και από τότε επήλθε η κρίση της οικογένειας μας με την ελληνοχριστιανική παιδεία. ( Η ελληνοχριστιανική παιδεία και τα θρησκευτικά παραμύθια στα σχολεία, είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο που δεν εξαντλείται σε μια παρένθεση. Νιώθω ότι δεν κατέχω τις γνώσεις να το αναλύσω, αλλά από την εμπειρία μου ως γονιός, θεωρώ ότι για να πάμε μπροστά οφείλουμε να περιορίσουμε τα θρησκευτικά στα σχολεία και να παραμείνουν ως μάθημα επιλογής, για όσους ενδιαφέρονται.)


Το τέταρτο και μάλλον σημαντικότερο μάθημα που πήρα, είναι πως το δημοτικό για τους σημερινούς γονείς σημαίνει ατέλειωτο (συν)διάβασμα με μωρά που βαριούνται να σκεφτούν, να γράψουν, να διαβάσουν. Με παιδιά που δεν ξέρουν να παίξουν παρά μόνο με το μοχλό του πλέι στέισιον, με το μάους του πι σι και το πι ες πι. Σημαίνει κινητό από τα εφτά και τηλεόραση στο υπνοδωμάτιο. Σημαίνει ατέλιωτα πήγαινε-έλα σε αγγλικά, γαλλικά, πιάνα, μπαλέτα, μπάντμιντον, κιθάρες, βιολιά και λαούτα (όχι λαούτα- κάνει χωριάτικο). Σημαίνει πολλά απωθημένα και δικές μας ανάγκες. Σημαίνει μεγάλες ευθύνες σε μικρούς ώμους. Σημαίνει μεγάλες προσδοκίες για μικρές αντοχές. Σημαίνει δικές μας προβολές και δικές μας ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Εξού και το αδιαχώρητο και η λίστα αναμονής στους δασκάλους (διευθυντές δημοτικής, παρακαλώ) που κάνουν ιδιαίτερα στα μωρά δημοτικού για τις εξετάσεις των ιδιωτικών γυμνασίων. Ξέρετε πόσους γονιούς γνωρίζω που θεωρούν δικό τους επίτευγμα το ότι πέρασαν τα μωρά τους στο ίγκλις σκουλ; Που αισθάνονται να παίρνουν προσωπική αξία επειδή ο γιος τους, το καμάρι τους, η κόρη τους, η πριγκίπισσα τους, πάει ίγκλις σκουλ; Που πέφτουν σε πραγματική κατάθλιψη αν το μωρό δεν καταφέρει να πάρει μία από τις 120 θέσεις για τις οποίες διαγωνίζονται 1000;


Φορτώνουμε λοιπόν ευθύνες στα παιδιά και τους βάζουμε στόχους συχνά πάνω από τις δυνάμεις τους. Αν δεν τα καταφέρουν, τους ρίχνουμε αρκετές δόσεις απαξίωσης, απόρριψης, ισοπέδωσης και αδιαφορίας γιατί δεν ανταποκρίθηκαν στην προσδοκίες μας και ύστερα κλαίμε επί ερειπίων για την αποτυχία τους, που εκφράζεται σε δική μας αποτυχία.


Αυτή την αποτυχία την πληρώνουμε τελικά ως κοινωνία γιατί στο γυμάσιο και το λύκειο τα πράγματα είναι ακόμα πιο σκληρά, ο ανταγωνισμός ακόμα πιο έντονος και η ανάγκη των γονιών να πετύχουν τα παιδιά τους (για να δρέψουν εκείνοι τις δάφνες) ακόμα πιο μεγάλη. Όσο για τους εκπαιδευτικούς, αν στα δημοτικά υπάρχουν μερικοί πραγματικά συνειδητοί που έχουν να προσφέρουν αγάπη συν τις πρώτες γνώσεις, στα γυμνάσια και λύκεια οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί είναι διεκπαιρεωτές ύλης και αν ανταποκρίνονται οι μαθητές, καλώς, αλλιώς την έβαψαν. Περιθωριοποιούνται και βγάζουν το σχολείο ως να μην υπάρχουν. Ως να είναι αόρατοι, με ό,τι και αν αυτό σημαίνει για τις προσωπικότητες και τις ιδιαιτερότητες τους. Οι καθηγητές δεν έχουν τον χρόνο να ασχοληθούν με το κάθε παιδί ξεχωριστά, να μπουν στον κόσμο του και να αντιληφθούν ότι η εφηβεία είναι μια σκληρή πραγματικότητα που χρειάζεται μεγάλη εξειδίκευση για να τα βγάλεις πέρα.


Και αν οι εκπαιδευτικοί έχουν το άλλοθι της υπερβολικής ύλης, των πολλών μαθητών στην τάξη και των περιορισμένων δυνατοτήτων που τους παρέχει το σύστημα, οι γονείς δεν έχουν καμιά δικαιολογία. Μια κατηγορία γονιών, με πρόσχημα ότι οι απαιτήσεις της ζωής είναι μεγάλες, εγκαταλείπουν τις οικογένειές τους αφήνοντας στις οικιακές βοηθούς το μεγάλωμα των παιδιών και δουλεύουν ατέλιωτες ώρες για να βγάλουν και άλλα λεφτά, για να αγοράσουν πιο μεγάλα σπίτια, πιο ακριβά αυτοκίνητα και περισσότερα τελευταίας τεχνολογίας γκάτζετς στα παιδιά, εξαγοράζοντας την παντελή απουσία τους από την ζωή των παιδιών και τις πραγματικές συναισθηματικές τους ανάγκες. Αυτοί κατά κανόνα εκτός από απόντες είναι και υπερβολικοί, υστερικοί και υπέρμετρα απαιτητικοί με τις μεγάλες προσδοκίες που λέγαμε πιο πάνω. Μια δεύτερη κατηγορία είναι οι αδιάφοροι και αφημένοι, βυθισμένοι στα προσωπικά τους αδιέξοδα που επίσης δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν με τα παιδιά τους για δικούς τους λόγους. Είτε έχουν παιδιά είτε δεν έχουν, το ίδιο τους κάνει.


Και οι δύο κατηγορίες αφορούν αποτυχημένους ανθρώπους και απομένει στα παιδιά, μόνα τους πλέον να τα βγάλουν πέρα. Αν είναι τυχερά, τα καταφέρνουν και επιβιώνουν μέσα στο ανταγωνιστικό, εχθρικό περιβάλλον του σχολείου και τα βγάζουν πέρα δύσκολα. Αν είναι ευάλωτα, έχουν βιώσει απόρριψη και αδιαφορία (από σχολείο και γονείς) επιλέγουν το στρατόπεδο των «πελλών». Αποκτούν την ανάλογη ταμπέλα και παίζεται αν θα επιβιώσουν μέσα στην ζούγκλα του σχολείου, στο τέλος της ημέρας.


Οι παραπάνω σημερινοί γονείς ζουν μέσα στην άγνοια. Πολύ μεγαλύτερη άγνοια από τις προηγούμενες γενιές, που στο κάτω κάτω δικαιολογούνταν και λόγω χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Μην κοιτάτε που το παίζουν προοδευτικοί και ανεκτικοί. Είναι παντελώς ανήξεροι και ανίδεοι για το τι συμβαίνει στα σχολεία, μέσα στις τάξεις και έξω στο διάλειμμα. Δεν ξέρουν τι συμβαίνει στα παιδιά τους, δεν έχουν ιδέα τι τα απασχολεί και ποιοι τα επηρεάζουν. Μόλις μάθουν δείχνουν να σοκάρονται, αλλλά δεν θα έπρεπε.


Η στάση όμως των γονιών απέναντι στο θέμα της εκπαίδευσης των παιδιών τους, είναι ανάλογη και αντίστοιχη της συνολικής στάσης της κοινωνίας στα θέματα Παιδείας. Στόχος είναι να βγουν άνθρωποι-μηχανές που θα συνεχίσουν να βγάζουν χρήματα για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της κάθε εποχής. Φορτώνονται τα παιδιά με άχρηστη ύλη, καλουπώνονται προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις «επαγγελματικού προσανατολισμού», επιλέγουν μαθήματα που τους είναι παντελώς αδιάφορα και κατά κανόνα βγαίνουν από σχολεία και πανεπιστημία κοινωνικά αμόρφωτοι και συναισθηματικά ανάπηροι. Δείτε την έλλιεψη ανοχής και τον ρατσισμό που υπάρχει γύρω μας. Δείτε τις επιφανειακές , συμφεροντολογικές ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό εννοώ αμόρφωτοι κοινωνικά και ανάπηροι συναισθηματικά.


Βλέποντας την σημερινή κατάσταση στα δημόσια σχολεία με τόσο ζαμανφουτισμό από πλευράς εκπαιδευτικών, γονιών και μαθητών, αισθάνομαι ότι πιάσαμε πάτο σαν κοινωνία και δεν ξέρω πώς θα βγούμε από πάνω. Ό,τι συμβαίνει στην εκπαίδευση, στις σχέσεις παιδιών-γονιών, κοινωνίας- σχολείου είναι ο καθρέφτης μας. Είναι η Κύπρος σήμερα. Στάσιμη, κλειστοφοβική, ξενοφοβική, ιδιοτελής. Πώς βγαίνουμε από πάνω; Ίσως μόνο με βαθειές τομές θα μπορούσαμε να ξεφύγουμε από το αδιέξοδο. Ίσως αν εμφανιζόταν μια ομάδα ανθρώπων με οράματα, σύγχρονοι και όχι αποστεωμένοι «σοφοί» που δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα , να μπορούσαμε και πάλι να ελπίζαμε. Να λέγαμε οκέι, αποτύχαμε όλοι ως τώρα, αλλά από δω και μπρος ας βάλουμε νέες βάσεις. Ουτοπικό; Ίσως, αλλά από κάπου θα πρέπει να ξαναρχίσουμε.