Ο μαθητής που δεν καταλαβαίνει

Όλοι οι συνάδελφοι πρέπει να είχαμε σε κάποια φάση της επαγγελματικής μας πορείας στην τάξη μας έστω και έναν μαθητή που προερχόταν από διαφορετικό γλωσσικό περιβάλλον από αυτό στο οποίο απευθύνεται η επίσημή μας εκπαίδευση.

Σε ένα θρανίο κάθεται ένας μαθητής ή μια μαθήτρια που δεν καταλαβαίνει τι λες ή τι λένε οι συμμαθητές του/της και είναι στιγματισμένος/η ως αυτός/η που δεν μιλά ελληνικά. Στιγματισμένος/η εκ των πραγμάτων γιατί η δυνατότητα συμμετοχής του/της στις δραστηριότητες της τάξης είναι από μηδενική ως απειροελάχιστη.

Είχα ακούσει ότι στο εξωτερικό εφαρμόζονται με μεγάλη αποδοχή και επιτυχία δίγλωσσα προγράμματα. Θυμάμαι συγκεκριμένα να συζητάμε στο γραφείο των δασκάλων πέρσι για την περίπτωση ενός σχολείου στη Γερμανία όπου τα μαθήματα γίνονταν παράλληλα στην ελληνική και γερμανική γλώσσα και όπου φοιτήσουν παιδιά ντόπιων και Ελλήνων μεταναστών.

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση για τον ΚΑΘΕ άνθρωπο θεωρείται αναφαίρετο και προστατεύεται από διεθνείς συμβάσεις κτλ. Παρόλα αυτά, τι είδους δικαίωμα στην εκπαίδευση προσφέρεται σε ένα μαθητή ή μια μαθήτρια που δεν μιλά καθόλου ελληνικά και που ανα πάσα στιγμή της σχολικής χρονιάς μπαίνει με κριτήριο την ηλικία σε μια συγκεκριμένη τάξη; Και τι γίνεται αν το παιδί αυτό δεν έχει λάβει οποιουδήποτε είδους εκπαίδευση στα πλαίσια της μητρικής του γλώσσας;

Πολλές φορές λέμε για το ρόλο του δασκάλου. Ποιος ο ρόλος του δασκάλου σε αυτή την περίπτωση; Ζητήματα που άπτονται ευρύτερης εκπαιδευτικής πολιτικής, ελάχιστα μπορούν να αντιμετωπιστούν από το δάσκαλο. Ο δάσκαλος μπορεί ενδεχομένως να διδάξει βασικούς γλωσσικούς μηχανισμούς, αλλά τα παιδιά αυτά δεν πρόκειται να ανταποκριθούν στο γλωσσικό επίπεδο της τάξης τους όσο αφορά την έκφραση ή την κατανόηση όπως μπορούν οι συμμαθητές τους που έχουν προσαρμοστεί στις γλωσσικές απαιτήσεις του σχολείου.

Επειδή δεν είμαι ειδική για το θέμα, κι επειδή καμιά φορά οι έρευνες και όχι οι εμπειρίες μας δείχνουν τι θα έπρεπε να ακολουθηθεί, βρήκα κάποια στοιχεία στο διαδίχτυο σχετικά με τα δίγλωσσα σχολεία.

Συγκεκριμένα παραθέτω το λινκ για τη μελέτη του λέκτορα διαπολιτισμικής παιδαγωγικής του ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γιώργου Νικολάου στο http://www.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio2/praktika/nikolaou.htm όπου η περίπτωση μελέτης αφορά ένα ιδιωτικό σχολείο της αρμενικής κοινότητας και που περιλαμβάνει και μια βασική βιβλιογραφία για το θέμα της διγλωσσίας και της δίγλωσσης εκπαίδευσης, όπως το βιβλίο του Baker, Εισαγωγή στη Διγλωσσία και τη Δίγλωσση Εκπαίδευση.

Κι αφού τα διαβάσουμε όλα αυτά, σε ποιο βαθμό ευθύνεται ποιος για την πορεία αυτών των μαθητών στη ζωή; Εγώ η δασκάλα; Οι γονείς τους που φύγανε από τη χώρα τους και ήρθαν στην Κύπρο; Κάτι άλλο, κάποιος άλλος; Ποιος ορίζει από την αρχή τον κοινωνικό αποκλεισμό κάποιων παιδιών και το προχώρημα κάποιων άλλων;